Obecnie duża ilość przedsiębiorców decyduje się na rozliczenie kosztów związanych z eksploatacją samochodu, wykorzystywanego na cele prowadzonej działalności. Jeżeli pojazd jest kompletny i zdatny do użytku, przewidywany czas użytkowania jest dłuższy niż rok, stanowi własność lub współwłasność podatnika i został przeznaczony na potrzeby działalności gospodarczej, spełnia on definicje środka trwałego. Kosztem firmy są wtedy koszty eksploatacji, polisy, paliwa oraz odpisy amortyzacyjne. Poniżej wyjaśniamy, jak amortyzować samochód osobowy w 2018 roku.
Ustalenie wartości początkowej środka trwałego
Istotą amortyzacji jest stopniowe ujmowanie wartości środków trwałych w ratach, proporcjonalnych do stopnia ich zużycia. Jednym z pierwszych etapów przyjęcia samochodu do ewidencji środków trwałych jest więc wycena jego wartości początkowej.
Sposób wyceny uzależniony jest przede wszystkim od sposobu nabycia środka trwałego. W przypadku:
- odpłatnego nabycia – wyceny dokonuje się według ceny ich nabycia z faktury zakupu czy umowy kupna – sprzedaży,
- częściowo odpłatnego nabycia – wyceny dokonuje się według ceny ich nabycia powiększonej o wartość przychodu, określonego w art. 11 ust. 2b;
- wytworzenia we własnym zakresie – wyceny dokonuje się według kosztów wytworzenia;
- nabycia w drodze darowizny, spadku lub w inny nieodpłatny sposób
– wyceny dokonuje się według wartości rynkowej z dnia nabycia, chyba że umowa określa inną wartość.
Ewidencja środków trwałych
Składniki majątku, stanowiące środki trwałe, należy wprowadzić do ewidencji środków trwałych najpóźniej w miesiącu przekazania ich do użytkowania.
Ewidencja środków trwałych powinna zawierać:
- liczbę porządkową;
- datę nabycia;
- datę przyjęcia do używania;
- określenie dokumentu stwierdzającego nabycie;
- określenie środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej;
- symbol Klasyfikacji Środków Trwałych;
- wartość początkową;
- stawkę amortyzacyjną;
- kwotę odpisu amortyzacyjnego za dany rok podatkowy i narastająco za okres dokonywania tych odpisów;
- zaktualizowaną wartość początkową;
- zaktualizowaną kwotę odpisów amortyzacyjnych;
- wartość ulepszenia zwiększającą wartość początkową;
- datę likwidacji oraz jej przyczynę albo datę zbycia.
Amortyzacja środków trwałych
Amortyzację nalicza się od środków trwałych, ujętych w ewidencji środków trwałych firmy. Wysokość odpisu amortyzacyjnego zależy od przyjętej metody amortyzacji oraz od długości okresu amortyzacji. Okres, w którym przedsiębiorca wpisuje raty w koszty przeważnie jest jednak zbliżony do realnego czasu używania tego środka w firmie.
Przedsiębiorca, który decyduje się na wprowadzenie samochodu do ewidencji środków trwałych, musi wybrać jedną z metod amortyzacji, określonych w Klasyfikacji Środków Trwałych. Przepisy narzucają mu też procentową stawkę amortyzacji. Od wyboru określonej metody zależy, jak długo środek trwały będzie amortyzowany, dlatego warto wziąć pod uwagę przede wszystkim plany rozwojowe firmy oraz jej obecną sytuację finansową.
Metody amortyzacji samochodu osobowego
Zgodnie z art. 22n ust. 4 ustawy o PIT zapisów dotyczących środków trwałych dokonuje się w ewidencji najpóźniej w miesiącu przekazania ich do używania. Samochód jako środek trwały może być amortyzowany za pomocą jednej z poniższych metod:
- amortyzacji jednorazowej,
- amortyzacji liniowej,
- amortyzacji liniowej indywidualnej (z indywidualnie ustalonymi stawkami),
- amortyzacji degresywnej.
Amortyzacja jednorazowa
W przypadku gdy pojazd jest kompletny i zdatny do użytku oraz będzie używany w firmie dłużej niż rok, to jednorazowa amortyzacja samochodu osobowego jest możliwa do zastosowania. Spełnia on bowiem definicję środka trwałego, a dzięki jego wartości wynoszącej poniżej 10.000 PLN możliwe jest zastosowanie jednorazowego odpisu amortyzacyjnego w miesiącu następującym po miesiącu oddania do użytkowania.
Jednorazowa amortyzacja samochodu osobowego nie jest możliwa w przypadku, kiedy wartość początkowa pojazdu wynosi powyżej 10.000 PLN, gdyż nie mają tu zastosowania przepisy odnoszące się do pomocy de minimis dla małych podatników.
Amortyzacja liniowa
Dla samochodów osobowych i ciężarowych, które zostały odpowiednio sklasyfikowane w Klasyfikacji Środków Trwałych pod kodem KŚT 741 (samochód osobowy) lub KŚT 742 (samochód ciężarowy) standardową metodą amortyzacji jest metoda liniowa. Stawka amortyzacji zgodnie z wykazem wynosi dla tych pojazdów 20%. W praktyce oznacza to, że samochód amortyzowany będzie przez okres 5 lat.
Przykład: Firma w styczniu 2018 roku zakupiła samochód osobowy o wartości 24 000 zł. Rata miesięcznego odpisu amortyzacyjnego w tym przypadku wynosi 400 zł, gdyż:
24 000 zł * 20% = 4800 zł
4 800 zł / 12 miesięcy = 400 zł
Pierwszy odpis amortyzacyjny zostanie w tym przypadku zaksięgowany w lutym, tj. w miesiącu następującym po miesiącu nabycia, chyba że samochód zostanie przyjęty do użytkowania później.
Co do zasady, pierwszego odpisu dokonujemy w miesiącu następującym po dacie, określonej jako data przekazania samochodu do użytkowania w firmie.
Amortyzacja liniowa indywidualna
Stawki amortyzacyjne zwane indywidualnie ustalonymi, dotyczą tych przedsiębiorców, którzy nabyli pojazd wcześniej używany przez minimum 6 miesięcy. Ważne, że okres amortyzacyjny wynosi w tym przypadku maksymalnie 30 miesięcy, gdyż stawka amortyzacji może być podwyższona do wartości 40% rocznie.
Przykład: Firma w styczniu 2018 roku zakupiła samochód osobowy o wartości 24 000 zł, używany przez poprzedniego właściciela przez okres dłuższy niż pól roku. Rata miesięcznego odpisu amortyzacyjnego w tym przypadku wynosi 800 zł, gdyż:
24 000 zł * 40% = 49600 zł
9 600 zł / 12 miesięcy = 800 zł
UWAGA! Stawki indywidualne są możliwe do zastosowania również wówczas, gdy podatnik dokonał ulepszenia zakupionego samochodu i poniósł koszty wynoszące minimum 30% jego wartości początkowej. Jeśli przedsiębiorca dokonał remontu pojazdu i poniósł koszty wynoszące minimum 30% początkowej ceny samochodu, to według prawa podatkowego uznaje się go za pojazd ulepszony. Może być on wówczas objęty amortyzacją z indywidualnie ustalonymi stawkami. Podobnie jak w przypadku samochodów używanych, okres amortyzacji wynosi 30 miesięcy, czyli 2,5 roku.
Amortyzacja degresywna
Amortyzacja degresywna opiera się na założeniu, iż zużycie środka trwałego, a zwłaszcza zmniejszenie jego wartości, w początkowym okresie używania następuje szybciej niż w następnych okresach. Dzięki temu możliwe jest szybsze niż w przypadku np. metody liniowej zamortyzowanie składnika majątku.
Amortyzacja degresywna dotyczy więc tych pojazdów, które ze względu na swoje przeznaczanie i wymaganą wysoką sprawność techniczną, są wykorzystywane bardzo intensywnie, stąd też szybciej się zużywają (np. samochody terenowe, maszyny czy środki transportu używane intensywnie). Współczynnik podwyższenia amortyzacji liniowej takiego samochodu nie może być jednak wyższy niż 1.4. Najwyższą stawką może być 28% (wówczas okres amortyzacji będzie trwał 3 lata i 7 miesięcy).
Przykład: Rata miesięcznego odpisu amortyzacyjnego za samochód używany w trudnych warunkach, zakupiony przez firmę w styczniu 2018 roku za kwotę 24 000 zł wynosi 560 zł, ponieważ:
24 000 zł * 20% * 1,4 = 6 720 zł
6 720 / 12 miesięcy = 560 zł
UWAGA! Dla środków trwałych ujętych w wykazie KŚT i znajdujących się w grupie 4, 6 i 8 współczynnik podwyższenia amortyzacji liniowej wynosi 2,0.
Możliwości wyboru metody amortyzacji od 2018 roku
Od 1 stycznia 2018 roku, jeśli wartość początkowa samochodu nie przekracza 10 000 zł, podatnik ma trzy wyjścia:
- całość zaliczyć bezpośrednio do kosztów podatkowych,
- amortyzować go na zasadach ogólnych,
- amortyzować go na zasadach amortyzacji jednorazowej.
UWAGA! W przypadku zaliczenia wydatków związanych z zakupem samochodu bezpośrednio do kosztów podatkowych, podatnik zobowiązany będzie do prowadzenia Ewidencji Przebiegu Pojazdu. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zastrzegają bowiem, że w przypadku pojazdów osobowych:
- które nie stanowią środków trwałych lub
- nie są używane w ramach umowy leasingu operacyjnego
konieczne jest prowadzenie kilometrówki w celu określenia limitu, do którego mogą zostać ujęte wydatki eksploatacyjne z nim związane. Stąd korzystniejszym rozwiązaniem jest wprowadzenie pojazdu do środków trwałych i zastosowanie jednorazowej amortyzacji.